Help! Ik moet wat met mijn veiligheidscultuur…

Photo by Pop & Zebra on Unsplash

Ooit bedacht door spoorwegbeheerder ProRail voor haar opdrachtnemers: de Veiligheidsladder. Tegenwoordig hot in allerlei branches, waaronder de energiesector en de bouw. En de Veiligheidsladder is Safety Culture Ladder geworden, geef het beestje maar een naam.

Als auditor van dit cultuurinstrument zie ik veel bedrijven worstelen met de ladder. Dit wordt versterkt doordat veel bedrijven de ladder krijgen opgelegd door opdrachtgevers of de branche waarin ze actief zijn. Je krijgt het niveau van veiligheidscultuur – hup – even voorgeschreven. En ook nog de periode waarbinnen je dit niveau moet bereiken.

Waar je van een bedrijf wel kunt vragen om in korte tijd een veiligheidssysteem te ontwikkelen, laat (veiligheid)cultuur dit mijns inziens niet toe. Het is niet even aan een knop draaien. Cultuur gaat om mensen en dat wat er tussen mensen zit: normen, waarden, gedragsuitingen, gewoonten, rituelen en verhalen. De ongeschreven regels van een organisatie, zo doen we dat hier. En die ‘regels’ laten zich niet even snel veranderen.

Het huidige corona tijdperk bewijst dit denk ik wel. We mogen geen handen meer schudden en moeten 1,5 meter afstand houden. Dit wordt het ‘nieuwe normaal’ genoemd, maar dat is het natuurlijk niet, het is slechts een ‘tijdelijk normaal’. Daarna gaan we weer snel terug naar het ‘oude normaal’ met mogelijk een aantal nieuwe gewoonten die langzaam zullen ontstaan.

Ik pleit er dan ook voor dat de markt verstandig omgaat met veiligheidscultuur en de ladder. Opdrachtgevers, leg opdrachtnemers niet te rigide een bepaald cultuurniveau op. Het is volgens mij veel verstandiger om eerst het huidige niveau vast te stellen en op basis hiervan te gaan werken aan versterking van de veiligheidscultuur. Lees: klimmen op de ladder. Opdrachtgevers, maak hierover afspraken met jullie opdrachtnemers en geef ze de tijd om echt met cultuur aan de slag te gaan.

Opdrachtgevers, leg opdrachtnemers niet te rigide een bepaald cultuurniveau op.

Help! roepen veel bedrijven. Ik moet wat met mijn veiligheidscultuur, ik wil wat met mijn veiligheidscultuur! Gelukkig zijn er ook bedrijven die vanuit een intrinsieke motivatie met dit onderwerp aan de slag willen. Maar hoe? Ik zie veel bedrijven, al dan niet geholpen door een adviseur, aan de slag gaan met het bedenken van kernwaarden en life saving rules. Er zijn al veel posters mee bedrukt en er wordt gretig gebruik gemaakt van wat de buurman al bedacht heeft. We werken veilig of niet, we spreken elkaar aan op onveilig handelen, we maken hier ook nog een melding van en ga zo maar door. Vervolgens komt op iedere werkplek zo’n poster te hangen en gaat de baas op de zeepkist staan om het nieuwe geloof te verkondigen. We gooien er ook nog wat veiligheidscampagnes tegenaan en bedenken ‘beloningen’ voor de beste veiligheidsprestatie en uitmuntend veiligheidsgedrag.

Mensen verander je niet met posters en campagnes, mensen verander je met mensen.

Gaan we hiermee de benodigde of gewenste cultuurverandering bereiken? Ik denk van niet. Mensen verander je niet met posters en campagnes, mensen verander je met mensen. De kernwaarden en live saving rules moeten gaan leven en dat kan mijns inziens alleen maar door er met elkaar over in gesprek te gaan, door er verhalen over te vertellen, door voorbeeldgedrag te laten zien, door het echt te laten doordringen tot in alle haarvaten van de organisatie. En daar is iedereen voor nodig. Van de m/v op de werkvloer tot de directie van jouw toko. En dit kost tijd, je kunt niet in één keer van A naar B springen. Opdrachtgever, geef je opdrachtnemers die tijd! Opdrachtnemers, neem die tijd!

Ben je helemaal tot hier gekomen? Dan moet je wel interesse in het onderwerp hebben! Ik wissel graag verder met je van gedachten over jouw veiligheidscultuur. Koffie?